آماده شدن برای درس خواندن یکی از عوامل کلیدی در موفقیت تحصیلی به شمار می‌رود. این فرایند، شامل آمادگی فردی، برنامه ریزی و ایجاد یک محیط مناسب برای یادگیری بهتر است.

در حالی که برخی از افراد می‌توانند به راحتی و بدون هیچ مشکلی جهت مطالعه آماده شوند، برای بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان، این فرایند ممکن است چالش برانگیز باشد.

در این مقاله، به بررسی راهکارهای آماده شدن برای درس خواندن و افزایش تمرکز و بازدهی می‌پردازیم.

آمادگی فردی برای مطالعه

۱. زمان خود را مدیریت کنید.

یک برنامه هفتگی تنظیم کرده و در روز، زمان مشخصی را به مطالعه اختصاص دهید. این مقدار بسته به نوع درس، مقطع و رشته تحصیلی شما متفاوت خواهد بود. تا آنجا که ممکن است به برنامه‌تان پایبند بمانید، اما اگر گاهی اوقات از آن خارج شدید، نترسید و خودتان را سرزنش نکنید. همچنین مطمئن شوید که این برنامه واقع‌بینانه است و اجرای آن غیرممکن نیست.

• لازم است که بین تحصیل، کار و فعالیت‌های فوق برنامه تعادل برقرار کنید. اگر با کلاس‌هایتان مشکل دارید، شاید بهتر باشد که کار یا هر فعالیتی بعد از کلاس‌ها را تا مدتی رها کنید. باید زمان خود را اولویت‌بندی کنید. به یاد داشته باشید که تحصیل شما مهم‌ترین چیز است؛ زیرا پایه و اساس موفقیت آینده شماست.
• برای کلاس‌های دانشگاهی، باید ساعات مطالعه هر درس را بر اساس میزان دشواری آن و تعداد ساعت‌های مفید کلاس مربوطه پایه گذاری کنید. برای مثال، اگر یک کلاس فیزیک ۳ ساعته دارید که دشوار است، احتمالاً نیاز به ۹ ساعت مطالعه در هفته خواهید داشت (۳ ساعت × ۳ برای سطح دشواری بالا). یا اگر کلاس ادبیاتی ۳ ساعته با سطح متوسط دارید، ممکن است ۶ ساعت مطالعه در هفته کافی باشد (۳ ساعت × ۲ برای سطح متوسط).

۲. سرعت خود را بسنجید.

بهترین سرعت مطالعه خودتان پیدا کرده و همه چیز را بر اساس آن تنظیم کنید. بعضی از مفاهیم به طور طبیعی برای شما قابل درک هستند و نیازی به بیش از حد وقت گذاشتن ندارید؛ بنابراین می‌توانید آن‌ها را سریع‌تر مطالعه کنید. برخی دیگر ممکن است دو برابر وقت بیشتری بگیرند. زمان لازم را برای آن‌ها صرف کرده و با سرعتی که احساس راحتی می‌کنید، به مطالعه بپردازید.

• مطالعه در فواصل ۲۰ دقیقه‌ای به شما کمک می‌کند تا اطلاعات را بسیار آسان‌تر به خاطر بسپارید.
• اگر آهسته‌تر مطالعه می‌کنید، به یاد داشته باشید که به وقت بیشتری هم نیاز خواهید داشت و این را حتماً در زمان‌بندی‌های خود در نظر بگیرید.

۳. استراحت کافی داشته باشید.

در برنامه خود، زمان لازم برای خواب کافی را لحاظ کنید. هر شب خوب بخوابید تا بهترین بازدهی و استفاده را از زمان مطالعه‌تان داشته باشید. همین طور که به روز آزمون نزدیک‌تر می‌شوید (به خصوص شب قبل از آن)، این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که خواب کافی موجب بهبود حافظه و افزایش دقت شده و در نتیجه، تاثیر مثبتی در آزمون می‌گذارد. بیدار ماندن در شب امتحان و مطالعه دروس، ممکن است ایده خوبی به نظر برسد، اما از این کار صرف نظر کنید. اگر در طول هفته‌ها درس بخوانید، دیگر نیازی به مطالعه یکجا نیست. خواب خوب شبانه به عملکرد بهتر شما کمک کرده و احساس خستگی و بی‌حالی نخواهید داشت.

• اگر با وجود تلاش‌هایتان، در نهایت اندکی کمتر خوابیدید، قبل از مطالعه یک چرت کوتاه بزنید. مدت آن را به ۱۵ تا ۳۰ دقیقه محدود کنید. پس از بیدار شدن، مقداری فعالیت بدنی (مانند کارهایی که در زمان استراحت می‌کنید) دقیقاً قبل از شروع مطالعه انجام دهید.

۴. ذهن خود را از هر چیزی که به موضوع درس ارتباط ندارد، پاک کنید.

اگر چیزهای زیادی در ذهن دارید، پیش از آمادگی برای مطالعه، چند لحظه برای خود یادداشت‌هایی در مورد آن‌چه فکر و احساس می‌کنید، بنویسید. این عمل به پاکسازی ذهن و تمرکز تمام افکار روی کارتان کمک می‌کند.

۵. حواس‌پرتی‌های الکترونیکی را از بین ببرید.

وسایل الکترونیکی از بدترین عوامل حواس‌پرتی در هنگام مطالعه هستند که حتی اگر از روش های صحیح درس خواندن پیروی کنید، با وجود آن‌ها باز هم ناکام خواهید ماند. مواردی نظیر اعلان شبکه‌های اجتماعی، پیامک‌ها و هر آن‌چه حین اتصال به اینترنت، احتمال مشاهده آن وجود دارد، شما را به دردسر می‌اندازند. موبایل‌تان را خاموش کرده و یا آن را در جایی دورتر از خود قرار دهید که در صورت دریافت تماس یا پیغام، حواس شما را پرت نکند. اگر می‌توانید، به سراغ کامپیوتر نروید و یا هنگام استفاده، اتصال آن را به اینترنت قطع کنید.

• اگر حواس شما به راحتی توسط شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌های مختلف پرت می‌شود، یکی از نرم‌افزارهای موجود در این زمینه را دانلود کنید تا برخی از این وب‌سایت‌ها را در کامپیوتر شما از مسدود کند. وقتی کارتان تمام شد، می‌توانید همانند قبل، دسترسی به تمام وب‌سایت‌ها را آزاد کنید.

آماده‌سازی محیط و فضای مطالعه

۱. محل خوبی برای مطالعه پیدا کنید.

کنترل فضای مطالعه خود را به دست بگیرید. برای لذت بردن از درس خواندن، باید احساس راحتی کنید. اگر از نشستن پشت میز در کتابخانه نفرت دارید، پس یک جای بهتر بیابید. سعی کنید با لباس‌های راحت به مطالعه بپردازید. محیط شما باید نسبتاً ساکت و عاری از هرگونه مزاحمت باشد.

• مکان خود را آن‌قدر راحت در نظر نگیرید که خطر به خواب رفتن داشته باشید. شما صرفاً می‌خواهید راحت باشید، نه آماده به خواب! زمانی که خسته هستید، تختخواب محل مناسبی برای مطالعه نیست.
• صدای ترافیک از بیرون پنجره و مکالمات آرام در کتابخانه، تمرکز شما را به هم نمی‌زنند (اصطلاحاً به آن‌ها نویز سفید یا White Noise گفته می‌شود)، اما در مورد صحبت کردن اعضای خانواده‌تان و پخش موسیقی در اتاق کناری این‌طور نیست. شاید نیاز باشد از افرادی که حواس‌تان را پرت می‌کنند فاصله بگیرید و یا از آن‌ها بخواهید برای مدتی ساکت بمانند.

۲. موسیقی پس‌زمینه را با دقت انتخاب کنید.

برخی از افراد هنگام مطالعه به دنبال سکوت هستند و بعضی دیگر، شنیدن موسیقی در پس‌زمینه را ترجیح می‌دهند. موسیقی می‌تواند با کمک به آرامش، بهبود خلق‌وخو و ایجاد انگیزه برای مطالعه، مفید واقع شود. اگر شما هم به این کار علاقه دارید، از موزیک‌های بی‌کلام مانند موسیقی کلاسیک و موسیقی متن فیلم‌ها استفاده کنید.

• اگر حواس‌تان پرت نمی‌شود، می‌توانید به موسیقی باکلامی که ذهن‌تان با آن آشناست گوش دهید. شاید بتوانید از موزیک باکلام راک استفاده کنید، اما پاپ نه. لازم است بدانید چه چیزی مناسب شماست و به درستی کار می‌کند.
• دقت کنید که صدای موسیقی در حد کم تا متوسط باشد. صدای بلند باعث حواس‌پرتی می‌شود، در حالی که موسیقی آرام می‌تواند به شما کمک کند.
• رادیو و تلویزیون را خاموش کنید؛ آن‌ها شما را از وضعیت مطالعه خارج می‌کنند.

۳. از صداهای پس‌زمینه استفاده کنید.

صداهای پس‌زمینه می‌توانند در ایجاد تمرکز به شما کمک کنند تا بدون حواس‌پرتی به مطالعه بپردازید. صداهای طبیعی مانند صدای آبشار، باران، رعد و برق و صدای جنگل با ایجاد نویز سفید کافی، مانع از رسیدن صداهای اطراف به گوش شما شده و تمرکزتان را حفظ می‌کنند. برای یافتن این صداها می‌توانید به یوتیوب، اسپاتیفای و سایر پلتفرم‌ها مراجعه و عبارت «White Noise» را جست‌وجو کنید.

۴. تلویزیون را خاموش نگه دارید.

روشن بودن تلویزیون هنگام مطالعه عموماً ایده بدی است. تلویزیون می‌تواند حواس شما را بسیار پرت کرده و باعث شود که به جای کتاب، روی برنامه تلویزیونی یا فیلم تمرکز کنید. به‌علاوه، صداها بسیار منحرف کننده هستند؛ زیرا مرکز زبان مغز شما را درگیر خود می‌کنند.

۵. میان‌وعده‌های خود را هوشمندانه انتخاب کنید.

در حین مطالعه، به جای غذاهای چرب و پر از قند، غذاهای سالم و مغذی میل کنید. به سراغ میوه‌ها و موادی بروید که با آن‌ها احساس سیری خواهید داشت؛ مانند سبزیجات و آجیل. اگر به خوراکی شیرینی نیاز داشتید، شکلات تلخ بخورید. برای هیدراته نگه داشتن بدن، آب بنوشید و در صورت نیاز به افزایش کافئین، از چای استفاده کنید.

• از خوراکی‌های حاوی قند و کربوهیدرات زیاد مانند نودل فوری، چیپس و آبنبات اجتناب کنید. نوشیدنی‌های انرژی‌زا و نوشابه‌های شیرین ننوشید؛ آن‌ها حاوی مقادیر زیادی قند هستند که باعث خرابی حال شما می‌شوند. اگر قهوه مصرف می‌کنید، از نوشیدنی‌های قندی خودداری کنید.
• پیش از شروع مطالعه، میان‌وعده‌های خود را آماده کنید تا هنگام گرسنه شدن، به دنبال آن‌ها نگردید.

در این مقاله که اولین قسمت از مجموعه مهارت‌های مطالعه بود، پیش‌نیازهای مطالعه و نحوه آماده شدن برای درس خواندن را بررسی کردیم. بهتر است راهکارهای گفته شده را با شرایط خودتان مقایسه کرده و برای بهبود کیفیت مطالعه، آن‌ها را به‌کار بگیرید. با قسمت‌های بعدی همراه ما باشید.